In aflevering 74 een muur ingezonden door Jaap Berkhout van het SSPB.
De muur welke, wat mij betreft, synoniem staat voor de evolutie in metselwerk. De evolutie theorie, in de natuur, is door Darwin uitvoerig beschreven. De onderverdeling van het leven op aarde in soorten is ontstaan door natuurlijke selectie. Een theorie welke vooral bij het publiceren veel stof heeft doen opwaaien maar ook tegenwoordig nog steeds wordt aangevallen. Recent heeft men dwergbotten aangetroffen op Micronesische eiland Palau. Mogelijk is dit geïsoleerd levende volk door voedsel schaarste gekrompen en uiteindelijk uitgestorven door de gevolgen van een tsunami. Nu heeft men altijd gedacht dat de aanpassingen in de natuur processen van vele 10 duizenden jaren zijn. Mogelijk zou de dwergjes van Palau hier een ander licht op kunnen werpen want hier heeft de aanpassing mogelijk een paar duizend jaar geduurd. In de wereld van de cement kent men ook een evolutie. De Romeinen deden in het verleden al iets met hydraulisch bindmiddel. Na de val van het Romeinse Rijk is deze kennis verloren gegaan. In 1824 was het de Engelsman Joseph Aspdin de man die portland cement ontdekte. Er staat mij een verhaal bij dat hij op de grond spuugde en later ontdekte dat de spuug hard is geworden. De Fransman Joseph Monier ontwikkelde deze ideeën in 1867 zelf door voor gewapend beton. Wat ik wil aangeven is dat de tijd niet stil staat. Als je voor muren terug kijkt is er in 5000 jaar niet echt veel verandert. Eerst plaatsten men de stenen koud (zonder iets er tussen) op elkaar. Later is men leem en uiteindelijk mortel gaan gebruiken. De laatste decennia is men bezig met de ontwikkeling van het verlijmen van stenen ook wel dunbedmortel genoemd. Metselen in dunne lagen komt ook steeds vaker voor maar dit is niet te vergelijken. Dunbedmortel brengt men met een lijmspuit aan op de steen. Het grootste verschil tussen traditioneel metselen en lijmen zit vooral in het uiterlijk van het eind resultaat. Door de dunne voeg, 3 tot 6 mm, is het aandeel van de voeg in de gevel terug gebracht van circa 20% naar zo’n 8%. Omdat de dunne voeg ook nog terugliggend is, verhoogt dit de kleur echtheid van de stenen in de muur. Maar dat is nog niet alles. Lijmen heeft veel meer voordelen. De kans op smetten, specie resten, op de steen is minder. Door minder vocht transport in de steen is de muur minder gevoelig voor witte uitslag. De duurzaamheid is hoger door het wegvallen van de zwakke schakel; de voeg. Een steiger kan eerder weg. Zo is nog een hele opsomming te maken.
Nadelen zijn er ook te noemen. Er zijn meer stenen per m2 nodig. Bredere steiger nodig bij gebruik lijmpomp. Mortel is duurder maar heeft wel minder nodig. De “metselaar” moet nog nauwkeuriger werken en dat ziet men vooral terug de stootvoeg (staande voeg) deze hoeft men niet te verlijmen. Doet men dit wel levert het extra handelingen op. Men heeft onderzocht dat een dunne open stootvoeg geen probleem is en het vocht wat binnen komt juist door deze gaten en daardoor uit voortvloeiende goede ventilatie snel weer droog is. Klinkt aannemelijk. Ik vraag mij echter wel af wat al het zand doet wat onze omgeving toch regelmatig teistert. Hoe verlaat dit de spouw? Dat de maatvoering erg belangrijk wordt blijkt wel uit de foto. Niet alle stootvoegen zijn even dik/dun. Zou men een gevel voegen dan zal dat nooit opvallen. Dat, vind ik, past nu juist een beetje bij de bouw. Wij zijn niet als de metaalbouw waar alles tot op de tiende millimeter, misschien wel duizendste, klopt. In de bouw hebben wij door de diversiteit aan materialen vaak “een doekje tegen het bloeden” nodig. Heeft het verlijmen van stenen de toekomst? De tijd zal het leren. Geld hier ook het recht van sterkste, verlijmen, of spelen in de metselwereld andere krachten, gevoel, schaarste of vasthouden aan oude gewoonten. Ik ga daar tijdens mijn vakantie eens over nadenken en zal tevens kijken of die Romeinen echt van die rare jongens zijn.
Cijfer uitstraling: 8
Foto: Jaap Berkhout
|
